Ofbeldismál á skipulögðum hátíðum

Vegna umræðu í sambandi við nýliðna verslunarmannahelgi og í sambandi við einelti ákvað ég að byrta hér verkefni sem við gerðum nokkur í skólanum fyrir nokkru um þessi mál.  Þetta er jú löng lesning en að sama skapi fróðleg og margar nytsamlegar upplýsingar fyrir ykkur þarna.  Til dæmis upplýsingar um hvernig bregðast eigi við í ýmsum ofbeldismálum, hvert sé hægt að leita og hverjar lagalegu skyldurnar okkar eru svo eitthvað sé nefnt.

 

Ofbeldismál

Spurning: Fjallið um ofbeldi ýmiskonar sem gæti komið upp á stórum viðburðum, hver viðbrögð ábyrgðarmanna ættu að vera og hvert hægt er að leita.

 

Þegar við fórum að ræða þetta verkefni okkar kom í ljós að því miður vita flestir þeir sem vinna með börnum og unglingum mjög lítið um þessi mál almennt.  Við í þessum hóp vissum eitthvað um þá sérstaklega heimilisofbeldi og kynferðislegt ofbeldi.  Þó kom það okkur á óvart þegar við fórum að grennslast fyrir um hvort það væru ekki til einhverskonar skipurit eða reglur sem skipuleggjendur stórra viðburða væri skylt að fara eftir.  Kom í ljós að í flestum tilfellum er ekkert slíkt til og einungis eftir geðþótta hvers og eins hvernig skipulagning þessara atriða verður.  Þó eru til reglur um að á stórum viðburðum og þá sérstaklega útihátíðum þarf að hafa lögreglu á staðnum sem og björgunarsveitarmenn til að aðstoða ef upp koma slagsmál til dæmis og slys ýmiskonar.  Aðrar reglur virðast ekki vera til þó að margir séu að vísu að vinna í þessum málum og vonandi verði bót þar á næstu árin.

Við kaflaskiptum verkefninu og hver kafli inniheldur lýsingu á ofbeldinu, hver viðbrögð okkar ættu að vera við því, hvert við snúum okkur með tilkynningar og hvert við getum leitað með ráð og stuðning sem og aðrar upplýsingar ef þær eru til staðar.

Við ákváðum að taka fyrir kynferðisofbeldi, kynferðislega áreitni, nauðganir, heimilisofbeldi, einelti og slagsmál.

Kynferðisofbeldi, kynferðisleg áreitni og nauðganir.

 

Nauðgun 

Nauðgun er einn af alvarlegustu glæpum sem beinast að einstaklingnum og er aðeins mannsmorð litið alvarlegri augum samkvæmt hegningarlögum.  Nauðgun er kynbundið ofbeldi þar sem karlar nauðga konum, börnum og öðrum körlum.

Nauðgun skilgreinum  við sem kynferðislegt ofbeldi þar sem einhver þrengir sér

eða gerir tilraun til að þrengja sér inn í líkama annarrar manneskju gegn vilja

hennar og brýtur þar með sjálfsákvörðunarrétt og sjálfsstjórn hennar á bak aftur. [1]

Enginn veit með vissu hve algengar nauðganir eru en samkvæmt viðurkenndum bandarískum könnunum kemur fram að 44% kvenna hafi að minnsta kosti mátt þola eina nauðgun eða nauðgunartilraun [2]

Það er því nokkuð ljóst að nauðganir eru vandi sem við þurfum að vita hvernig á að bregðast við þegar við störfum með hóp af fólki.

Nauðganir hafa því miður alltaf verið vandi útihátíða og annarra stórra viðburða til dæmis og því nauðsynlegt að vita hvernig bregðast á við ef upp koma slík mál.  Þó ber jafnframt að hafa í huga að líklegt er að nauðgunarmál komi ekki upp á yfirborðið fyrr en eftir nokkurn tíma.  Ef á að vera góður grundvöllur fyrir kæru er þó stareindin sú að nauðgun þarf að tilkynna helst innan sólahrings til að hægt sé að framkvæma læknisskoðun sem síðar getur reynst mikilvæg í sambandi við sönnunarbyrgði málsins.  Læknisskoðun er jafnframt heilsufarslegt öryggisatriði fyrir konuna þar sem athugað er með kynsjúkdóma og annað í henni.

Mikilvægt er að hafa þekkingu á, að meðferð nauðgunarmála er mismunandi eftir því hvort brotaþoli er yngri eða eldri en 18 ára.

 

Yngri en 18 ára:  Nauðgunin skal tilkynnt lögreglu og/eða barnaverndarnefnd í því barnaverndar- og/eða lögregluumdæmi sem nauðgunin fór fram í.  Lögreglan hefur rannsókn málsins, á því að hafa samband við viðkomandi barnaverndarnefnd hafi henni ekki verið tilkynnt um málið.  Barnaverndarnefnd getur vísað málinu til Barnahúss til rannsóknar en það er oft betra fyrir brotaþola þar sem öll málsmeðferð og yfirheyrslur vegna málsins fara þá fram á einum stað.  Lögreglu ber skylda til að tilnefna réttargæslumann fyrir brotaþola sem er yngri en 18 ára en hlutverk hans er að gæta hagsmuna brotaþola og veita honum aðstoð í málinu.

 

Eldri en 18 ára:  Best er ef þolandi nauðgunar beri fram kæru strax eða stuttu eftir að atburðurinn á sér stað.  Brotaþoli kærir til lögreglunnar sem yfirleitt byrjar á að taka skýrslu af viðkomandi um atburðinn.    Í Reykjavík og á Akureyri er rekin neyðarmóttaka fyrir þolendur nauðgana 14 ára og eldri þar sem þeir fá fyrstu líkamlegu og tilfinningalegu bráðaaðhlynningu og því best ef hægt er að fá viðkomandi til að fara þangað.  Neyðarmóttakan er í nánu samstarfi við Stígamót og þar fer fram læknisskoðun og gert að áverkum sem og að viðkomandi fær réttargæslumann.  Vilji viðkomandi kæra er rannsóknarlögregla kvödd á staðinn (sé hann eldri en 18 ára).  Auk þess fær brotaþoli boð um tíu stuðningsviðtöl við sálfræðing eða félagsráðgjafa [3]

 

Kynferðislegt ofbeldi

Ekki er algengt að kynferðislegt ofbeldi sé framkvæmt á stórum samkomum þó að vissulega þekkist það.   Kynferðislegt ofbeldi á sér stað að langstærstum hluta innan veggja heimilanna.  Þó er nauðsynlegt að þekkja til þessara mála því stórir viðburðir eða hluti þeirra gætu orðið til þess að barn eða unglingur opni sig og tali um ef það hefur verð eða er beitt kynferðislegu ofbeldi.

Á vef samtakanna Blátt áfram má lesa eftirfarandi lýsingu á þessu ofbeldi

Hvers kyns kynferðisleg athöfn milli fullorðins einstaklings og ólögráða einstaklings þar sem annar aðilinn hefur vald yfir hinum eða tveggja ólögráða einstaklinga þar sem annar aðilinn hefur vald yfir hinum.[4]

 

Stígamót skilgreina kynferðisofbeldi eftirfarandi hátt:

Við gerum greinarmun á kynferðisofbeldi gagnvart börnum og sifjaspellum.  Kynferðisofbeldi gagnvart börnum er yfirhugtak.  Undir það falla sifjaspell, kynferðisofbeldi ókunnugra gagnvart börnum, barnavændi og barnaklám, þ.e. þegar börn eru notuð í klámmyndum.  Sifjaspell eru algengasta form kynferðisofbeldis á börnum.

Sifjaspell skilgreinum við sem allt kynferðislegt atferli milli einstaklinga, sem

tengdir eru tengslum trausts, og þar sem annar aðilinn vill ekki slíkt atferli, en er

undirgefinn og háður ofbeldismanninum á einhvern máta.[5]

Þar segir jafnframt:  með kynferðislegu atferli er t.d. átt við hver konar þukl eða káf á kynfærðum, að neyða börn til að hlusta á eða horfa á klám, að ofbeldismaður lætur barna fróa sér og/eða fróar því, á við barnið samfarir, hvort sem er í munn legglöng eða endaþarm með fingri, getnaðarlim eða hlutum. [6]

 

Mjög erfitt er að segja til um hve algengt kynferðislegt ofbeldi og sifjaspell er en það hafa þó verið gerðar víðtækar kannanir á þessum málum.  Þær kannanir sem eru hvað vandaðastar hafa verið gerðar í bandaríkjunum og sýna að 16% stúlkna höfðu orðið fyrir sifjaspelli fyrir 18 ára aldur og 12% fyrir 14 ára aldur.  Almennt benda kannanir á að einn drengur á móti hverjum fjórum stúlkum verði fyrir sifjaspellum [7]

 

Af þessum upplýsingum getum við dregið þá ályktun að það er nokkuð öruggt að við sem störfum með börnum og unglingum erum að starfa með einum eða fleirum sem hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi.  Það er því mikilvægt að þekkja merkin, hvernig á að bregðast við opni viðkomandi sig um þessi mál og hvert hægt er að leita eftir upplýsingum og stuðning.  Það er ekki einungis mikilvægt fyrir okkur að þekkja hvernig bregðast á við opni sig einhver um þessi mál heldur þurfum við ávallt að hafa í huga að það er lagaleg skylda okkar að tilkynna ef vaknar grunur um að barn eða unglingur sé beittur kynferðislegu ofbeldi.  Láttu barnið njóta vafans og ekki hika við að tilkynna!!

Samkvæmt 16 gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 ber hverjum þeim sem hefur ástæðu til að ætla að barn búi við ofbeldi eða áreitni skylda til að tilkynna það barnaverndarnefnd.  Í 17 gr. sömu laga er sérstök áhersla lögð á tilkynningarskyldu þeirra sem starfa með börnum.  Nánari upplýsingar um tilkynningaskyldu og íslensk lög er að finna á www.bvs.is undir: lög og reglugerðir.

Hafa skal í huga, að tilkynna ber grun um misnotkun og að sá sem tilkynnir þarf ekki og má ekki hefja sjálfstæða rannsókn eða aðrar aðgerðir vegna málsins. 

Ef um börn undir lögaldri er að ræða, ber að tilkynna það til barnaverndarnefnda.  Er þá fyrst og fremst leitað til barnaverndarnefndar þar sem barnið býr.  Barnaverndarnefndir starfa í öllum bæjarfélögum.  Nánari upplýsingar um þær má  finna á heimasíðu Barnaverndarstofu, www.bvs.is  Þar eru einnig upplýsingar um hvernig beri að bregðast við, ef grunur leikur á að brotið hafið verið á barni.  Barnaverndarnefndir hafa yfir að ráða sérhæfðu starfsfólki sem tekur við tilkynningum og gerir viðeigandi ráðstafanir í framhaldi af því.[8]

 

Hvernig bregðumst við við ef grunur eða vissa vaknar um kynferðisofbeldi?

Vandaðu þín viðbrögð.  Þín mesta ábyrgð er að sýna ekki heiftarleg viðbrögð vegna ofbeldisins.  Skildu að þitt sjónarmið og skilningur eru mikilvæg skilaboð sem barnið fær frá þér og því mikilvægt að þú sért búin að fara í gegnum þetta með sjálfum þér.

Þú veist hvernig þú munt bregðast við ef barnið dettur af hjólinu og þarf að fara á slysavarðstofuna.  Þú ert búinn að fara yfir það í huganum, heldur því ró þinni og ferð með barnið til læknis. [9]

Mjög mikilvægt er að fá inn annan fullorðin til stuðnings ef þú finnur að þín viðbrögð eru til dæmis þannig að þú ræður ekki við reiði, fordóma eða tilfinningar þínar á annan hátt.  Best er ef barnið eða unglingurinn samþykkir að þið fáið aðstoð annars aðila ef svo ber við en ef ekki þarftu að reyna að koma því þannig við að þú getir fengið ráð og stuðning með áframhaldið áður en haldið er áfram að vinna í málinu.

Fyrst og fremst þurfum við að horfast í augu við og viðurkenna að kynferðislegt ofbeldi er veruleiki margra barna og það á sér stað í allskyns fjölskyldum og hugsanlega líka í þinni fjölskyldu.

Þetta á jafnframt við þegar um nauðgunarmál er að ræða sem og kynferðislega áreitni.

 

Hvað á að gera þegar barn/unglingur segir frá? 

Það er aldrei auðvelt fyrir barn/ungling að greina frá kynferðisofbeldi eða öðru ofbeldi.  Oft hefur barnið þurft að telja í sig kjark í langan tíma og stundum segir barnið frá slíku án þess að ætla sér það.  Reyndar er það svo að fæst börn segja frá séu þau beitt kynferðislegu ofbeldi heldur verður það best varðveitta leyndarmál þess.   Ef barnið tekur það skref að segja frá slíkri reynslu er mikilvægt að bregðast rétt við.

 

• Trúðu barninu
• Tilkynntu málið til Barnaverndarnefndar.
• Láttu barnið vita að það var rétt að segja frá.
• Fullvissaðu barnið um að ofbeldið sé ekki því að kenna.
• Hlustaðu á barnið en ekki yfirheyra það. Spurðu almennra spurninga til að ganga úr skugga um að þú skiljir það rétt en leifðu því að ráða ferðinni.
• Segðu barninu að þú heyrir það sem það er að segja.  Það skiptir þó miklu máli að vekja ekki falskar vonir hjá barninu með því til dæmis að segja “nú veðrur allt gott fyrst þú sagðir mér frá þessu”.  Vertu hreinskilinn varðandi það sem þú hefur vald til að gera.  Ekki gefa loforð sem þú getur ekki staðið við.
• Mundu að þín viðbrögð skipta máli fyrir horfur barnsins og hvernig það tekst á við afleiðingar ofbeldisins.  Miklu máli skiptir að taka ekki ráðin af viðkomandi heldur reyna að aðstoða hann við að finna eigin lausnir.  Það þýðir þó ekki að láta viðkomandi bera ábyrgð á hvort málið er gert opinbert eða ekki heldur virðing á rétti viðkomandi að hafa eitthvað að segja til um framgang málsins og framtíð sína.
• Flýttu þér hægt, hugsaðu ráð þitt og gerðu ekkert í fljótræði. 
• Reyndu ekki að koma á eða stuðla á neinn hátt að fundi foreldra barns og ofbeldismanns. 
• Mundu að það að beita barn kynferðislegu ofbeldi er refsivert og varðar við hegningarlög.  Opinber meðferð slíkra mála á að vera í höndum lögreglu og barnaverndarnefnda.  Þú getur hins vegar veitt barninu/unglingnum ómetanlegan stuðning.  Það þarf á öllum þínum stuðningi og skilningi að halda svo lengi sem það sjálft vill.

 

Kynferðisleg áreitni

Erfitt er að skilgreina kynferðislega áreitni því það sem einum virðist vera kynferðisleg áreitni getur litið út sem eðlilegur hlutur hjá öðrum.  Því er sennilega besta skilgreiningin sú að kynferðislegum athöfnum, orðum eða myndum er beitt gegn vilja þess sem fyrir áreitninni verður og það skaðar þann hinn sama.   Ef viðkomandi finnst hann hafa verið beittur kynferðislegu ofbeldi þá er það raunin því farið hefur verið yfir þau mörk sem viðkomandi setur.

 

Hvernig eigum við að bregðast við höfum við grun eða vissum um að einhver sé eða hafi verið beittur kynferðislegu ofbeldi?

Viðbrögð okkar ættu að vera þau sömu og ef um aðra kynferðisglæpi er að ræða.  Eftirfarandi svar fékkst við fyrirspurn til Guðrúnar Jónsdóttir hjá Stígamótum um hvernig bregðast ætti við kynferðisofbeldi og hvort algengt væri að leitað væri til þeirra með slíkt?

Það er enn langt í land með að fólk sem verður fyrir kynferðislegri áreitni átti sig á alvarleikanum og leiti sér hjálpar.  Við skilgreinum áreitni að sjálfsögðu sem kynferðisofbeldi og bregðumst við því sem slíku og bendum á hvað gera þurfi gagnvart öllum birtingarmyndum kynferðisofbeldis.[10]

 

Hvert þú átt að leita til að tilkynna kynferðisofbeldi og nauðganir eða til að fá ráð og stuðning?

Ef þú heldur að brotið hafi verið á barni og því misboðið á einhvern hátt skalt þú tilkynna það Barnaverndarnefnd þar sem barnið býr.  Leyfðu barninu að njóta vafans og láttu fagfólk meta þörf á aðgerðum.  Einnig getur þú leitað til Neyðarlínunnar 112 og þeir geta svarað spurningum um hvað sé best að gera næst. 

Hlutverk neyðarvarða 112 er að taka við tilkynningum um barnaverndarmál og koma upplýsingum um þau til barnaverndarnefnda í samræmi við umboð og verklag sem hver nefnd hefur gefið Neyðarlínunni 112.  Hafa ber í huga að hægt er að hringja og óska eftir aðstoð þó ekki sé fyrir hendi fullvissa um að brotið hafi verið á barni.  Þú ert kannski sá eini/eina sem talar fyrir hönd barnsins.  Hringdu þótt þú sért í vafa. [11]

 

Stígamót hafa til að bera viðtæka þekkingu á kynferðisofbeldi og þangað geta allir leitað eftir ráðum og stuðningi sér til handa sem brotaþoli eða sem aðstandandi eða að þú þekkir einhvern sem hefur orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi.  Stígamót bjóða upp á símaviðtöl eða einkaviðtöl sem og hópastarf fyrir þolendur kynferðisofbeldis til að hjálpa þeim að vinna úr þeim tilfinningum sem tengjast því.

Hægt er að ná sambandi við Stígamót með því að hringja í síma 800 6868 og

562 6868.

Barnahús sér um alla meðferð mála sem tengjast kynferðisbrotum á börnum sem og að veita þjónustu og ráðgjöf ef grunur vaknar um kynferðisofbeldi.

Hægt er að hringja í síma 530 2500

 

Neyðarmóttaka slysadeildar hefur til taks sérstak teymi til að meðhöndla nauðgunarmál og er hægt að leita ráða þar.  Neyðarmóttakan er með slík teymi á tveimur stöðum á landinu.  Landspítala Fossvogi og er síminn þar 525 1700 og Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri í síma 463 0100

 

Samkvæmt viðtali við Guðrúnu Jónsdóttir hjá Stígamótum eru ekki til neinar reglur um að skipuleggjendur stórra viðburða eigi að hafa fagteymi um nauðganir og kynferðisofbeldi á staðnum.  Þær höfðu einu sinni verið beðnar um að vera með starfsmenn á útihátíð og vissu til að í einhverjum tilfellum hefði neyðarmóttakan verið fengin til að vera með starfsmann/menn á staðnum.

Þó hafði verið gerð ályktun og frumvarp um þessi mál eftir Eldborgarhátíðina árið 2001 sem nú liggi inni í Dómsmálaráðuneyti og bíði afgreiðslu.  Lítið sem ekkert hafi gerst í þessum málum síðan þá og sagði Guðrún að vonandi færu fleiri að þrýsta á að þessi mál yrðu tekin fyrir á þinginu. [12]

Heimilisofbeldi

Heimilisofbeldi er það ofbeldi sem við höldum okkur ekki þurfa að glíma við á stórum viðburðum en það gildir sama með það og sifjaspell, að þó þessi tegund ofbeldis fari að mestu fram á heimilum þá getum við alltaf staðið í þeim sporum að einstaklingur opnar sig um þessi mál við okkur og því er nauðsynlegt að þekkja hvernig best er að bregðast við og hvert hægt er að leita.  Því ákváðum við að láta fylgja smá upplýsingar með um þennan hluta ofbeldis.

Þegar mæður sem koma í kvennaathvarfið eru spurðar hvort börnin, sem koma með þeim til dvalar þar, hafi verið beitt ofbeldi telja margar þeirra að svo sé ekki.  Hins vegar er reynsla þeirra í kvennaathvarfinu sú að börn og unglingar sem búa við heimilisofbeldi fari aldrei varhluta af því þótt ofbeldið hafi ekki beinst af þeim sérstaklega.  Af tölum frá kvennaathvarfinu má sjá að þessi börn höfðu verið beitt ofbeldi í 51% tilfella og var í langflestum tilfellum um andlegt ofbeldi að ræða.

Mikilvægt er að hafa í huga að barn sem býr við heimilisofbeldi:

• veit alltaf af ofbeldinu og er „sérfræðingur“ í foreldrum sínum, þekkir sveiflurnar og

veit þegar von er á ofbeldishrinu af hendi gerandans.

• er stundum þvingað til að verða vitni að ofbeldinu.

• hlýtur stundum refsingu fyrir að segja frá eða mótmæla ofbeldinu.

• er oft notað sem blóraböggull.

• fer stundum að líta á ofbeldið sem eðlilegt þrátt fyrir vanlíðan og óhamingju.

Börnin sitja gjarnan uppi með mikla vanlíðan og beinist vanlíðan þeirra oft að móðurinni en ekki þeim sem beitti ofbeldinu. Þetta eru tilfinningar sem þau þurfa að fá tækifæri til að tjá sig um og reiðin beinist að móðurinni því þeim finnst að hún hafi ekki átt að láta ofbeldið viðgangast. [13]

Barn sem býr við heimilisofbeldi fer oft á mis við margt frá fjölskyldu sinni:

• Líkamlega umönnun: fæði, klæði, skjól, hvíld, vernd gegn hættum.

• Tilfinningalegt atlæti: snertingu, blíðu, huggun, aðdáun, þolinmæði, virðingu, umburðarlyndi, félagslegan stuðning.

• Öryggi, leiðsögn, taumhald, reglu stöðugleika, aga, mörk.

• Hvatningu, örvun, jákvætt viðhorf, hrós, tíma.

• Ábyrgð: orð og gerðir fari saman, örsök, afleiðing.

• Sjálfstæði: fá svigrúm til þess eftir aldri. [14]

 

Eftirfarandi er gott að hafa í huga ef hjálpa á barni sem býr við heimilisofbeldi:

• Ofbeldið er að öllum líkindum vel falið leyndarmál.

• Láttu barnið finna að það sé öruggt hjá þér, það geti treyst þér og að þú trúir því.

• Sýndu rósemi og yfirvegun í orðum og tilfinningum.

• Lofaðu aðeins því sem þú getur staðið við.

• Bentu barninu á að það séu til leiðir til hjálpar og að þú munir sjá til þess að það fái

áframhaldandi aðstoð.

• Leitaðu aðstoðar og samstarfs við aðra. Flýttu þér hægt þannig að stuðningurinn verði sem bestur og árangursríkastur fyrir barnið. [15]

 

Sömu reglur gilda um tilkynningaskyldu gagnvart heimilisofbeldi og gagnvart annars konar ofbeldi þ.e. að okkur ber skylda að tilkynna sé barn eða unglingur á einhvern hátt beittur ofbeldi.  Tilkynna skal til barnaverndarnefndar í sýslunni.

Einnig er hægt að hringja í 112 og fá upplýsingar um hvert á að snúa sér.

Kvennaathvarfið sinnir jafnframt ráðgjöf og stuðningi og er hægt að hringja þangað og fá símaviðtal eða panta viðtal á staðnum. 

Símaráðgjöf allan sólarhringinn í síma 561 1205

Ókeypis viðtöl, þar sem hægt er að fá stuðning og upplýsingar án þess að til dvalar komi. Nauðsynlegt er að hringja áður í síma 561 1205 og panta tíma.

Ekkert er til um þessi mál í sambandi við skipulagningu stórra viðburða og sennilegasta skýringin sú að heimilisofbeldi hefur verið mjög falið og ekki fyrr en nú allra síðustu ár sem umræðan um þau hefur opnast að einhverju leiti.

 

Heimasíður sem tengjast kynferðisofbeldi og heimilisofbeldi

Barnaheill                                           http://www.abotinn.is/barnaheill/index1.htm

Barnahús                                             http://www.bvs.is/

Blátt áfram                                          http://www.blattafram.is/

Forvarnarstarf læknanema                   http://www.forvarnir.com/

Konur gegn limlestingum                     http://www.konurgegnlimlestingu.com/

Kvennaathvarfið                                  http://www.kvennaathvarf.is/

Stígamót                                              http://www.stigamot.is/

Styrkur – úr hlekkjum til frelsis           http://www.styrkur.net/

V-dags samtökin                                  http://www.vdagur.is/

 

Einelti

Hvað er einelti?

Nokkrar skilgreiningar eru til á einelti en sú algengasta hérlendis er sú að um einelti sé að ræða þegar einstaklingur verður endurtekið fyrir neikvæðu áreiti frá einum eða fleirum aðilum og á erfitt með að verja sig gagnvart þessu áreiti. Einelti getur lýst sér með beinum og óbeinum hætti. Með beinum hætti er átt við þegar um er að ræða til dæmis högg og spörk, hótanir, athugasemdir sem eru niðurlægjandi og niðrandi. Stríðni er líka dæmi um einelti og sérstaklega þegar þeim sem strítt er hefur gefið til kynna að honum líki stríðnin ekki. Óbeint einelti er alveg jafn slæmt og átt er við þegar einhver er útilokaður frá vinahópnum eða jafnvel komið í veg fyrir að hann eignist vini eða verði fyrir illu umtali.

 

Eru til eineltisprógrömm innan tómstundageirans?

Bandalag íslenskra skáta (BÍS) eru að gefa út reglur um einelt sem verður gefin út á skátaþingi í apríl 2005

Skátafélögin Hraunbúar í Hafnarfirði www.hraunbuar.is og Heiðarbúar í Reykjanesbæ www.heidabuar.tk eru með viðbragðsáætlun er varða einelti og ofbeldi

 

Skátafélagið Ægisbúar og Árbúar hafa settu upp eineltisáætlanir og er þær að finna á heima síðum þeirra.

Viðbrögð Skátafélagsins Ægisbúa til varnar einelti.

 

Fyrstu forvarnir gegn einelti byrja við inngöngu í skátafélagið. Á þann hátt að:

·       Stuðla að samvinnu heimila og skátafélags.

·       Koma á fræðslu um einelti fyrir foreldra.

·       Sveitarforingi hafi reglulega umræðu í sveit sinni um líðan, samskipti og hegðun.

·       Sveitarforingi setji reglur í sveitinni gegn ofbeldi og einelti.

·       Skátar þjálfist að vinna í hóp og sýni hverjir öðrum tillitsemi, sveigjanleika og umburðarlyndi

·        

Viðbrögð Skátafélagsins Árbúa til varnar einelti.

 

Við ætlum að vinna gegn einelti með því að:

·       Koma á fræðslu um einelti fyrir foringja og efla vitund þeirra um möguleika á einelti.

·       Gera yfirlitskannanir einu sinni á ári

·       Sveitarforingi hafi reglulega umræðu í sveit sinni um líðan, samskipti og hegðun.

·       Skátar þjálfist að vinna í hóp og sýni hverjir öðrum tillitsemi, sveigjanleika og umburðarlyndi

·       Sveitarforingi setji einfaldar reglur í samvinnu með sveitarmeðlimum gegn ofbeldi og einelti. ( Skátalögin eru reglur Árbúa)

·       Stuðla að samvinnu heimila og skátafélags

 

Regnbogabörn

Regnbogabörn vinna með fórnarlömbum og fjölskyldum þeirra með viðtölum. Einnig vinna Regnbogabörn að því að veita fræðslu í skólum og félagsmiðstöðum sem og að vinna með einstökum skólum að því að vinna bug á einelti.

Samkvæmt Jóni Páli hjá Regnbogabörnum eru þeir ekki með starfsmann á stórum viðburðum en hann telur fulla þörf á því svo hægt sé að fylgja málunum eftir.

Öllum er heimilt að hafa samband við Regnbogabörn í síma 545-1000 ef upp koma eineltismál.

ÍTR

Hjá Íþrótta- og tómstundaráði er öllum málum sem varða óæskilega hegðun á viðburðum sem eru í boði hjá ÍTR fylgt eftir. Ef upp koma eineltismál hefur starfsfólk félagsmiðstöðva samband við námsráðgjafa í þeim skóla er málið varðar.

Heimasíður um einelti

Regnbogabörn                         www.regnbogaborn.is

Einelti                                     http://groups.msn.com/einelti

Einelti - Helvíti á Jörð            http://www.skodun.is/einelti/helviti.php

 

Slagsmál

 

Ekki er skylt að hafa lögreglu á stórum viðburðum sem eru haldnir af skólum, félagsmiðstöðvum eða t.d. uppákomum á vegum Samfés. Á slíkum viðburðum er starfsfólk í gæslu og ef upp koma slagsmál þá er tekið á þeim á skemmtuninni annað hvort að starfsmönnum eða hringt er á lögreglu. Ef um útisamkomur er að ræða á að vera löggæsla.

 

Aðrar skemmtanir

Ef upp koma slagmál á skemmtunum er það lögreglan sem sér um þau mál. Samkvæmt lögum um skemmtanahald er það Lögreglustjórinn eða Héraðslögreglumaður að ákveða hvernig löggæsla fer fram á hverri skemmtun fyrir sig. 1996 nr. 90 13. júní

10. gr. Héraðslögreglumenn.

2. Hlutverk héraðslögreglumanna er að gegna almennum löggæslustörfum þegar á þarf að halda, þar á meðal að halda uppi lögum og reglu á mannfundum og skemmtunum undir stjórn lögreglumanna.

 

Ef um útihátíðir er að ræða þá er það lögreglan sem sér um löggæslu. (587/1987

REGLUGERÐ um löggæslu á skemmtunum og um slit á skemmtunum og öðrum samkvæmum. 6. gr.)

 

Eflaust muna margir eftir mikilli umræðu um löggæslu á útihátíðum síðan fyrir verslunarmannahelgina 2004 þegar skipuleggjendur útihátíða víða á landinu voru ósáttir við mismunun á gjaldskrá löggæslunnar á slíkum viðburðum.  Það fór algjörlega eftir því hvar á landinu hátíðin var haldin hve miklu þurfti að kosta til löggæslumála sem þó var skylt að skaffa.  Enn er þetta mismunandi eftir því hvar halda á útihátíð og fer gjaldskráin eftir því í hvaða áhættuflokki landsvæðið er metið miðað við afbrot.

 

[1]  Stígamót, Ársskýrsla 2003:16

[2] Dr. Guðrún Jónsdóttir, Nauðgun 1993:9

[3]  Dr. Guðrún Jónsdóttir, Nauðgun 1993:43-44

[4]  Blátt áfram - Björt framtíð 2005

[5]  Dr. Guðrún Jónsdóttir, Sifjaspell 1993:6

[6]  Dr. Guðrún Jónsdóttir, Sifjaspell 1993:6

[7] Dr. Guðrún Jónsdóttir, Sifjaspell 1993:11

[8] Blátt áfram – Björt framtíð 2005

[9] Blátt áfram – Björt framtíð 2005

[10]  Guðrún Jónsdóttir, Bréf 2005

[11] Blátt áfram – Björt framtíð 2005

[12]  Guðrún Jónsdóttir, Viðtal 2005

[13] Samtök um Kvennaathvarf, Ársskýrsla 2003:28

[14] Samtök um Kvennaathvarf, Ársskýrsla 2003:28

[15] Samtök um Kvennaathvarf, Ársskýrsla 2003:29

 

Heimildaskrá

 

Blátt áfram – Björt framtíð, forvarnir vegna kynferðislegrar misnotkunar á íslenskum börnum, 2004. 7. febrúar 2005 Vefslóð: http://www.blattafram.is/

Dr. Guðrún Jónsdóttir félagsráðgjafi í samvinnu við konur í Stígamótum, 1993, Sifjaspell. Prentsmiðja Hafnarfjarðar ehf. Stígamót

Dr. Guðrún Jónsdóttir félagsráðgjafi í samvinnu við konur í Stígamótum, 1993, Nauðganir. Prentsmiðja Hafnarfjarðar ehf. Stígamót

Guðrún Jónsdóttir. 2005.  Bréf til Hjördísar H. Guðlaugsdóttir, 9. febrúar 2005.

Guðrún Jónsdóttir. 2005.  Viðtal tekið af Hjördísi H. Guðlaugsdóttir þann 1. febrúar 2005

Samtök um Kvennaathvarf, Ársskýrsla 2003.  7. febrúar 2005, Vefslóð: http://www.kvennaathvarf.is/media/arsskyrslur/arsskyrsla_2003.pdf

Stígamót, Ársskýrsla 2003.  7. febrúar 2004 Vefsslóð: http://www.stigamot.is/Apps/WebObjects/Stigamot.woa/swdocument/1000015/%E7rssk%3Frsla+2003.pdf

 

Athugasemdir

[Ásdís Sigurðardóttir, 6.8.2008 kl. 21:00]

         

[www.zordis.com, 7.8.2008 kl. 09:36]

Virkilega áhugavert að setja sig í þennan skilning. Sjaldnast hugsar fólk út í viðbrögð og hvað gera skal því ætli við lifum ekki í þeim heimi sem segir, þetta kemur bara fyrir aðra, ekki ég, ekki barnið mitt!!!

Ég er sennilega búin að lesa einn þriðja og þetta verkefni er vel skiljanlegt og fallega upp sett.

Bestu kveðjur til þín

[Bergljót Hreinsdóttir, 7.8.2008 kl. 10:49]

Rosalega flott og vel upp sett..aðgengilegt og á mannamáli

Má ég prenta þetta út og setja í möppu fyrir starfsmenn í leikskólanum mínum?

[Dísa Dóra, 7.8.2008 kl. 15:25]

Zordís - það er auðvitað alltaf erfitt að horfast í augu við að eitthvað slæmt geti eða hafi komið fyrir barnið þitt og því miður fer slíkt of oft út í afneitun hjá aðstandendum.  Því þarf svo sannarlega að breyta.

Bergljót - Alveg sjálfsagt mál.  Bara gott ef þetta getur nýst einhverjum - til þess er það gert   Ef þú sendir mér meilið þitt get ég líka sent þér þetta í wordformi.

[Gunnar Páll Gunnarsson, 7.8.2008 kl. 15:59]

Flott hjá þér.